بررسی امکان استفاده از صمغ زردآلو در محیط کشت بافت و ریز افزایی گیاه انگور

کشت بافت گیاهی یک روش کارآمد برای ازدیاد رویشی گیاهان به شمار می¬رود. میزان موفقیت در این تکنولوژی به چند عامل خیلی ساده بستگی دارد. یک عامل بسیار مهم انتخاب صحیح نوع تنظیم کننده¬ی رشد و نوع اجزای محیط کشت غذایی است. پژوهش حاضر به منظور ارزیابی کارایی صمغ زردآلو به عنوان یکی از اجزای محیط غذایی در ریزازدیادی انگور رقم لعل انجام شد. آزمایش در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با 4 تکرار انجام شد. بدین منظور محیط کشت نیمه جامد موراشیگی و اسکوگ (ms) حاوی غلظت¬های مختلف صمغ زردآلو (2 تا 6 گرم در لیتر) تهیه شد. ابتدا تیمارهای مورد نظر صمغ در کشت کالوس گیاه هویج، به عنوان یک گیاه مدل استفاده شد و پس از مشاهده نتایج مثبت، همان تیمارها عینا در محیط کشت پرآوری یک گیاه علفی(استویا) به کار رفت و درنهایت صمغ مورد نظر در محیط ریزازدیادی انگور (گیاه چوبی) مورد بررسی قرار گرفت. تنظیم کننده های رشد مورد استفاده در گیاه هویج (-d2.4 به مقدار 1 میلی گرم در لیتر)، گیاه استویا (iba به مقدار2 میلی گرم بر لیتر) و در گیاه انگور (iba به مقدار2 میلی گرم بر لیتر) بود. ریز نمونه های مورد آزمایش در گیاه هویج (حلقه کامبیومی و بافت های آبکش ثانویه)، گیاه استویا (ساقه های دو تا سه بندی) و در گیاه انگور (قطعات دوبندی ساقه) بودند. گیاهان رشد یافته در شرایط درون شیشه¬ای 21 روز پس از انجام کشت مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج حاصله نشان داد که، استفاده از صمغ زردآلو به عنوان یک افزودنی آلی در محیط کشت پایه این گیاهان نه تنها اثرات منفی به جای نمی گذارد، بلکه بسیار مفید نیز واقع شده است. افزودن صمغ باعث بهبود کال¬زایی و کیفیت کالوس در ریزنمونه های ریشه هویج شد که تیمار 6 گرم بر لیتر با توجه به کمترین زمان کال زایی و بالاترین میزان کالوس زایی بهترین تیمار بود. در گیاه استویا روند کاملا مشخصی به دست نیامد ولی تیمارهای 2و4 گرم بر لیتر در اکثر صفات (طول ریشه، طول گیاهچه، سطح برگ، کلروفیل و کاروتنوئید) نتایج مثبتی نسبت به شاهد نشان دادند. در مورد گیاه انگور، افزودن این ماده آلی به محیط کشت باعث افزایش رشد رویشی در این ریزنمونه ها گردید. بهترین تیمار در بین مقادیر استفاده شده در محیط کشت ریزافزایی انگور، تیمار 6 گرم بر لیتر با کمترین زمان ریشه زایی، بالاترین درصد شاخه زایی و ریشه زایی، کوتاهترین زمان ظهور اولین برگ، بیشترین تعداد ریشه و برگ انتخاب گردید. تیمار 4 گرم بر لیتر بیشترین تعداد ریشه، طویل ترین گیاهچه و ریشه، بیشترین تعداد میانگره و بلندترین میانگره، بیشترین تعداد شاخه های فرعی و بزرگترین سطح برگ را به خود اختصاص داد. تیمار 2 گرم بر لیتر و محیط فاقد صمغ اثرات مفیدی نشان ندادند. با وجود نتایج قابل قبول کاربرد صمغ در پژوهش حاضر، به هرحال، برای توصیه این صمغ و استفاده از آن در مقیاس تجاری آزمایشات تکمیلی با سایر گیاهان نیز ممکن است مورد نیاز باشد.